Ο μύθος του Κόμη Δράκουλα
«Τότε ήρθε άλλη μια ριπή ομίχλης από τη θάλασσα, μεγαλύτερη από τις προηγούμενες- μια μάζα πυκνής ομίχλης, που έμοιαζε να καλύπτει τα πάντα με ένα γκρι πέπλο, αφήνοντας στους ανθρώπους μονάχα την αίσθηση της ακοής, καθώς το βουητό της καταιγίδας, οι βροντές των κεραυνών και ο θόρυβος των τεράστιων κυμάτων έφερναν αυτή τη πυκνή λησμονιά ακόμα πιο πολύ από πριν. [...] Ο άνεμος ξαφνικά γύρισε προς τα βορειοανατολικά και τα απομεινάρια της ομίχλης χάθηκαν μέσα στην αντάρα: και τότε, mirabile dictum, ανάμεσα από τις προβλήτες αναπηδώντας στα κύματα καθώς έφθανε με μεγάλη ταχύτητα, η παράξενη γαλέρα πέρασε μέσα από την αντάρα κερδίζοντας την ασφάλεια του λιμανιού.»
Dracula, Bram Stoker
Μέσα από μια ισχυρή θαλασσοταραχή και μια ακόμα πιο πυκνή ομίχλη, ο Κόμης Δράκουλας φτάνει στην Αγγλία έτοιμος να υποτάξει ένα ακόμη έθνος. Το παραπάνω απόσπασμα δεν είναι μέρος από κάποια κινηματογραφική μεταφορά του γνωστού ήρωα που αποτελεί πλέον έναν από τους πιο ισχυρούς μύθους της ανθρωπότητας. Το απόσπασμα αυτό είναι από το βιβλίο του Bram Stoker, “Dracula” (1897) απ’ το οποίο και ξεκίνησε ο μύθος του πιο γνωστού βαμπίρ στον κόσμο. Ποιος όμως είναι ο Δράκουλας και τι σχέση έχει με τον αληθινό Βοϊβόδα της Μολδοβλαχίας, Vlad Tepes καθώς και τι μπορεί να κρύβεται πίσω από την ιστορία του Κόμη Δράκουλα λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν.
Οι πιο πολύ από εμάς γνωρίσαμε τον διάσημο Κόμη είτε μέσω από τις κινηματογραφικές ταινίες της Hammer Films με πρωταγωνιστή τον άκρως επιβλητικό Christopher Lee, η μορφή του οποίου αποτελεί την εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας μόλις ακούμε το όνομα Κόμης Δράκουλας, είτε μέσα από τις ιστορίες που ακούσαμε για τον Ρουμάνο πρίγκιπα Vlad Tepes, τον Παλουκωτή.
Ο μύθος του Κόμη Δράκουλα αποτελεί έναν από τους πιο καλοδιατηρημένους μύθους. Για να μπορέσει όμως να επιβιώσει μέσα στο ασυνείδητο μας έπρεπε, όπως άλλωστε συμβαίνει με όλους τους μύθους, να προστεθούν κατά καιρούς διάφορα στοιχεία σε αυτόν. Ας προσπαθήσουμε να δούμε, λοιπόν, πως μια απλή ιστορία έγινε ο μύθος που όλοι γνωρίζουμε και ποιος φαίνεται να ήταν ο πρωταρχικός πυρήνας της.
Το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε ο Δράκουλας και τι μπορεί να συμβολίζει.
Ο Bram Stoker (1847-1912) ήταν γέννημα θρέμμα του Δουβλίνου. Ας επισημάνουμε κάποια γεγονότα της ζωής του που ενδέχεται να επηρέασαν και το συγγραφικό του πόνημα. Μέχρι τα εφτά του χρόνια η ασθενική του υγεία του στέρησε αυτό που τα περισσότερα παιδιά απολαμβάνουν. Η αδυναμία του αυτή του επέτρεψε, όμως, να καταφύγει στον κόσμο της λογοτεχνίας και να αποκτήσει έτσι μια κλίση προς αυτήν. Ενήλικας διατέλεσε χρέη μάνατζερ δίπλα στο στενό του φίλο, Sir Henry Irving, ο οποίος ήταν ο πιο διάσημος ηθοποιός της εποχής του ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι υπήρξε και φίλος με τον συμπατριώτη του, Oscar Wilde.
Ο Stoker έζησε στα τελευταία χρόνια της Βικτωριανής περιόδου, στο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από έντονα σημάδια παρακμής σε όλους τους τομείς: ηθικούς, κοινωνικούς, καλλιτεχνικούς κλπ. Η Βικτωριανή κοινωνία ήταν μια κοινωνία πολύ συντηρητική που φοβόταν τη διαφορετικότητα, ό,τι κι αν συνεπάγεται αυτή και η οποία ασπαζόταν την ορθότητα μιας πλαστής και υποκριτικής εμφάνισης. Όλα αυτά, όμως, μόνο στην επιφάνεια, γιατί κάτω από απ’ αυτήν οι άνθρωποι ζούσαν με πάθη και αποκλίνουσες συμπεριφορές που φρόντιζαν επιμελώς να καλύπτουν ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Ένα λογοτεχνικό βιβλίο που με καυστικό τρόπο υποδεικνύει το κλίμα που επικρατούσε είναι το “Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέη” που γράφτηκε από τον φίλο και συμπατριώτη του, Oscar Wilde. Πολλοί μελετητές του “Δράκουλα” πιστεύουν ότι ο Stoker είχε επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τις απόψεις του συμπατριώτη του.
Ο “Δράκουλας” γραμμένος μέσα στα πλαίσια αυτής της εποχής δε μπορεί παρά να αντανακλά τις πρακτικές και τις αξίες αυτής της φαύλης κοινωνίας. Ο ίδιος ο “Δράκουλας”, σε ένα επίπεδο ερμηνείας, συμβολίζει όλη αυτή τη σάπια και υποκριτική κοινωνία που απειλεί τους ανθρώπους και που καταδικάζει τη διαφορετικότητά τους. Ο ίδιος ο Δράκουλας είναι ο άλλος, ο διαφορετικός, αυτός που δε διστάζει να αφήσει ελεύθερη τη σεξουαλικότητά του και να διεκδικήσει όσα θέλει. Είναι εκείνος που ανατρέπει τα πράγματα και ξεπερνάει όλων των ειδών τα όρια. Φεύγει από τον τόπο που μένει και έρχεται σε μια νέα χώρα και δεν διστάζει να διεκδικήσει δύο γυναίκες, τη Μίνα και τη Λούσυ, οι οποίες δεν του «ανήκουν». Απ’ τη στιγμή, όμως, που δεν έχει κανενός είδους φραγμούς πρέπει να καταπολεμηθεί και να εξοστρακιστεί μια και καλή από την «ενάρετη» κοινωνία της Βρετανίας. Έτσι, λοιπόν, μια ομάδα από καθώς πρέπει κυρίους, με επικεφαλής έναν γιατρό (σύμβολο της ορθότητας και της αυθεντίας), τον γνωστό Dr Van Helsing, συγκεντρώνονται και με τη πρόφαση ότι θέλουν να σώσουν τις γυναίκες τους καταδιώκουν αυτό το τόσο επικίνδυνο τέρας. Το τέλος του έργου, μέσα στα πλαίσια της βικτωριανής κοινωνίας στην οποία ζει ο συγγραφέας, δε μπορεί παρά να είναι καταστροφικό για τον Δράκουλα.
Επιπλέον ας σημειωθεί ότι αυτή η απειλή έρχεται από την Ανατολή, από τη Τρανσυλβανία συγκεκριμένα. Η επιλογή της περιοχής δεν είναι διόλου τυχαία. Την περίοδο που γράφτηκε ο “Δράκουλας” η Ευρώπη ζούσε κάτω από τον πυρετό των Γάλλο-Πρωσικών Πολέμων. Στην Μεγάλη Βρετανία, λοιπόν, ο κόσμος ζούσε με το φόβο μιας επίθεσης εναντίον και του δικού τους έθνους. Η Ανατολή ήταν για αυτούς το κόκκινο πανί. Πίστευαν ότι ό,τι κακό και επικίνδυνο υπήρχε, θα μπορούσε να έρθει μόνο από εκεί…(Έναν αιώνα μετά και ο Δυτικός κόσμος ακόμα διακατέχεται από τις ίδιες αντιλήψεις…). Άλλωστε, όλες οι ταξιδιωτικές αναφορές που υπήρχαν εκείνη την περίοδο για την περιοχή των Καρπαθίων και τις οποίες φαίνεται να είχε διαβάσει ο Stoker μιλούσαν για ένα τόπο στον οποίο επικρατούσαν οι δεισιδαιμονίες και οι κάθε είδους προλήψεις. Οι απόψεις αυτές εκφράζονται μέσα στο βιβλίο με την εισβολή του Κόμη Δράκουλα στην Αγγλία. Βλέπουμε μέσα στο βιβλίο ότι ο Κόμης έρχεται από την Ανατολή έτοιμος και αποφασισμένος να καθυποτάξει το Βρετανικό Έθνος. Για να τον καταπολεμήσουν, λοιπόν, η προαναφερθείσα παρέα των καθώς πρέπει κυρίων που αποτελείται (τυχαία;) από τρεις ’γγλους, ένα Γερμανό και έναν Αμερικανό, σύσσωμος ο Δυτικός κόσμος δηλαδή, αποφασίζει να ενώσει τις δυνάμεις τις σαν μία γροθιά με μοναδικό σκοπό να εμποδίσουν το σατανικό Κόμη να πραγματοποιήσει τα δόλια σχέδια του. Μήπως σας θυμίζει κάτι όλο αυτό;
Ο Δράκουλας, ο Bram Stoker και ο Vlad Tepes.
Ας ξεκαθαρίσουμε αρχικά μια πολύ κοινή παρεξήγηση. Ο Κόμης Δράκουλας δεν έχει καμία σχέση με τον Vlad Tepes! Όσο παράξενο και αν φαίνεται αυτό, μιας και οι περισσότεροι θεωρούμε ότι ο συγγραφέας εμπνεύστηκε τον Κόμη από το ιστορικό πρόσωπο, μάλλον είναι η αλήθεια. Ο Κόμης Δράκουλας πρωτοεμφανίστηκε το 1897 στο βιβλίο του Stoker. Ο συγγραφέας φαίνεται να δανείστηκε το όνομα του πρωταγωνιστή της ιστορίας του πράγματι από τον Vlad τον Παλουκωτή, χωρίς όμως να γνωρίζει πολλά γι’ αυτόν και χωρίς να έχει ποτέ ταξιδέψει στη περιοχή της Τρανσυλβανίας. Πολλοί μελετητές του έργου του Stoker ισχυρίζονται ότι ο συγγραφέας έπεσε πάνω στο όνομα του Πρίγκιπα όταν διάβαζε το βιβλίο “An Account of The Principalities of Wallachia and Moldavia.” (1820), στο οποίο αναφέρονταν τα ονόματα όλων των μελών των πριγκιπάτων της Μολδοβλαχίας.
Ο ίδιος ο Stoker σκεφτόταν, όπως φαίνεται από κάποιες σημειώσεις του, να ονομάσει το πρωταγωνιστή της ιστορίας του “Count Wampyr”(Κόμης Βαμπίρ). Όταν όμως συνάντησε μέσα στο βιβλίο που προανέφερα το προσωνύμιο του Vlad Tepes, Ντρακούλ, που στη γλώσσα της περιοχής σημαίνει «Διάβολος» αποφάσισε ότι αυτό ήταν το κατάλληλο όνομα για τον ήρωα του. Όπως φαίνεται, αυτή είναι και η μοναδική σχέση του Κόμη Δράκουλα με τον Vlad Tepes. ’λλωστε, ο Vlad Tepes δεν υπήρξε Κόμης, αλλά ούτε και υπήρχε κάποιος προγενέστερος μύθος στην περιοχή που να τον συνέδεε με βαμπιρισμό.
Ο Κόμης Δράκουλας και η Ρουμανία.
Το βιβλίο “Δράκουλας” ήταν η απαρχή του θρύλου, ο οποίος και δεν έμεινε ανεκμετάλλευτος από τους Ρουμάνους. Κυρίως, μετά από το θάνατο του Νικολάι Τσαουσέσκου άνθισε στη Ρουμανία και κυρίως στη Βλαχία, την περιοχή απ’ την οποία κατάγεται ο Vlad Tepes, η τουριστική βιομηχανία που εκμεταλλεύεται το μύθο του Δράκουλα, συγχέοντας το μυθιστορηματικό ήρωα με το ιστορικό πρόσωπο. Μάλιστα οι ίδιοι οι Ρουμάνοι, μπροστά στο κέρδος, δεν διστάζουν να παρερμηνεύουν την αλήθεια για τον εθνικό τους ήρωα, παρουσιάζοντας κάστρα και μέρη που ποτέ δεν άνηκαν στο Vlad Tepes ως δικά του και αλλοιώνοντας την ιστορία του. Πιο συγκεκριμένα ο ίδιος ο Vlad Tepes δε φαίνεται να είχε καμία σχέση με το πολυδιαφημιζόμενο ως Κάστρο του Δράκουλα ή αλλιώς Κάστρο Μπαρν (Barn Castle). Η τύχη του εν λόγω κάστρου έχει ξεσηκώσει τώρα τελευταία πολλές αντιδράσεις. Η οικογένεια στην οποία ανήκει το Barn Castle αποφάσισε να το πουλήσει καθώς τα έξοδα για τη διατήρηση και συντήρηση του είναι πάρα πολύ μεγάλα. Το τοπικό συμβούλιο πάλι δήλωσε τη προθυμία να το αγοράσει ώστε να συνεχίσει να το εκμεταλλεύεται τουριστικά. Ο Υπουργός Πολιτισμού, όμως, της Ρουμανίας δε φαίνεται να έχει την ίδια άποψη. Θεωρεί ότι η τιμή στην οποία η οικογένεια θέλει να πουλήσει το κάστρο είναι πολύ υψηλή και έτσι είναι εναντίον αυτής της αγοραπωλησίας. Το μέλλον, λοιπόν, του ονομαζόμενου «Κάστρο του Δράκουλα», φαίνεται να είναι μετέωρο…
Παρόλα αυτά χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο επισκέπτονται τα Καρπάθια νομίζοντας ότι σε εκείνα τα μέρη περπάτησε ο αγαπημένος τους ήρωας, ο Κόμης Vlad Dracula, πέφτοντας θύματα των διαφόρων επιτήδειων. Σίγουρα για τους λάτρεις του θρύλου του Κόμη Δράκουλα, αξίζει ένα ταξίδι εώς εκεί, για να νιώσουν την επιβλητική ατμόσφαιρα της Τρανσυλβανίας, μιας περιοχής που γέννησε πολλούς μύθους και θρύλους. Όχι όμως και για να επισκεφθούν το τόπο όπου έζησε ο διάσημος Κόμης, αφού εκείνος δε φαίνεται να πάτησε ποτέ σε εκείνα τα μέρη, παρά μόνο στο μυαλό του συγγραφέα και των εκατομμυρίων αναγνωστών του. Αν πάντως θέλετε να έρθετε λίγο πιο κοντά στον Κόμη αποφύγετε την επίσκεψη στο Κάστρο Μπαρν και προτιμήστε να ταξιδέψετε πιο βόρεια μέχρι το Bistritz και το Borgo Pass. Και που ξέρετε, ίσως σταθείτε τυχεροί…
[Βιβλιογραφία:]
- David Punter, The Literature of Terror: A History of Gothic Fictions from 1765 to the Present Day (London, 1996), Vol. 2, pp. 15-22
- Nina Auerbach, Our Vampires, Ourselves (Chicago, 1995), pp. 63-85
- www.ucs.mun.ca/~emiller/bram_vampires_drac.html
- http://en.wikipedia.org/wiki/Dracula
- www.draculascastle.com
- http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6248537.stm
Ήταν ο κόμης Dracula ιστορικό πρόσωπο;
Ιστορική Μελέτη για τη σύνδεση του (λογοτεχνικού) Κόμη Dracula με τον (ιστορικά υπαρκτό) Πρίγκιπα της Βλαχίας Vlad Tepes
Αλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο, έχουμε ακούσει την ιστορία του αιμοδιψή πρίγκιπα των Καρπαθίων. Μια τραγική και ευγενική φιγούρα που η ίδια του η φύση τον καταδίκασε να τιμωρείτε αιώνια, πίνοντας το αίμα των θυμάτων του.
Ενέπνευσε με πολλούς τρόπους τη σύγχρονη τέχνη ώστε να την επηρεάσει. Κυρίως όμως επηρεάστηκε από αυτήν.. Έτσι ο μύθος του Κόμη Δράκουλα πήρε πολλές μορφές. Ο ίδιος ο Κόμης μεταμορφωνόταν στα χέρια κάθε καλλιτέχνη. Κάπως έτσι κατέληξε σήμερα να έχει απομακρυνθεί τόσο από την πραγματικότητα, ώστε να θεωρείται εξ’ ολοκλήρου γέννημα της λογοτεχνικής φαντασίας..
Υπήρξε πραγματικά ο Κόμης Δράκουλα; Είχε τις βαμπιρικές δυνάμεις που ο θρύλος του καταλογίζει; Ποια κοινά σημεία έχει κρατήσει με την πραγματική ιστορία; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα μυστικά του “Κόμη” που έχουμε σκοπό να ξεκλειδώσουμε..
Η βίαιη ιστορία του άρχοντα της Τρανσυλβανίας..
Η σκοτεινή προσωπικότητα του Κόμη Δράκουλα εμπνεύστηκε από τον πρίγκιπα της Βλαχίας, Βλαντ Τσέπες. Γιος του Βλαντ Νρακούλ και εγγονός του ηγεμόνα(βοεβόδα) της Βλαχίας Μιρτσέα του Γηραιού, γεννήθηκε στην πόλη Σιγκισοάρα το 1431 μ.Χ.. Ήταν ο ίδιος, που μετά από χρόνια θα αποτελέσει τον φόβο για ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως η ενσάρκωση του Τρόμου. Μια Αυτοκρατορία που την εποχή εκείνη αποτελούσε φόβητρο για τον υπόλοιπο κόσμο, μιας και είχαν περάσει λίγα χρόνια από την άλωση της Κωνσταντινούπολης..
Ο «εφιάλτης» των Οθωμανών “δημιουργήθηκε” από τον ίδιο τον Σουλτάνο. Μια σειρά από τυχαία γεγονότα τον οδήγησαν αιχμάλωτο στην Αυτοκρατορία, όταν στην ηγεμονία της Βλαχίας ήταν ο πατέρας του. Είχε δοθεί ως αντάλλαγμα μαζί με τον αδερφό του Ράντου, για την ελευθερία του πατέρα του. Κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας έμαθε την τουρκική γλώσσα και έγινε δέκτης ανώτερης στρατιωτικής παιδείας. Κάτι που θα αποδειχτεί λάθος για τους τότε δασκάλους του, τους Οθωμανούς. Αποφυλακίστηκε το 1448 και περίμενε αρκετά χρόνια, έως ότου έρθει η στιγμή να εφαρμόσει όσα είχε μάθει..
Το 1456, ύστερα από πολύ υπομονή και ταλαιπωρία, ο Βλαντ αναλαμβάνει την ηγεμονία της Βλαχίας. Από τότε και μέχρι τον θάνατο του, δεν θα περάσει μέρα που να μην αποδεικνύει την απάνθρωπη σκληρότητα του. Η μέθοδος που χρησιμοποιούσε για να θανατώνει τους εχθρούς του, αν και φρικτή, ήταν αυτό που σήμερα θα ονομάζαμε ψυχολογικό πόλεμο.. Η μέθοδος του ανασκολοπισμού. Κάρφωνε τους αιχμαλώτους σε παλούκια, συνήθως ζωντανούς, και άφηνε τα πτώματα τους ως τροφή για τα όρνια.. Το 1459 δεν διστάζει να σκοτώσει 20.000 βογιάρους (αριστοκρατικές οικογένειες) μαζί με τους συγγενείς και όλους τους υπηρέτες. Σε οποιονδήποτε διαφωνούσε μαζί του, στους στρατιώτες που έδειχναν δειλία, στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα για το παραμικρό παράπτωμα και σε όλους τους παρανόμους, εφάρμοζε την ίδια μέθοδο..
Στο αποκορύφωμα της δαιμονικής αγριότητας του, δεν δίστασε να βάλει μπροστά ένα σχέδιο εξολόθρευσης των «άχρηστων υπηκόων» του. Ξεκίνησε να θανατώνει όλους τους ηλικιωμένους, ανάπηρους, φτωχούς και γενικά αδύναμους. Με κυνισμό έλεγε ότι το κάνει για το καλό τους και το καλό της χώρας. Τους γλίτωνε από τα βάσανα τους και ταυτόχρονα μείωνε τον αριθμό των φτωχών του κράτους.. Έτσι προήλθε, ο γνωστός στους περισσότερους από εμάς, Βλαντ Τσέπες.. ή αλλιώς Βλαντ ο Ανασκολοπιστής..
Αν και απάνθρωπα βίαιος, υποστήριζε ότι ήταν Χριστιανός. Έκανε μάλιστα και αρκετές χρηματικές δωρεές στις μονές του Αγίου Παντελεήμονα και του Φιλόθεου στο Άγιον Όρος.. Ένας συνδυασμός αλλόκοτος, η ενσάρκωση του Κακού πίστευε στην Αγάπη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.. Μια σχέση παράλογη, που δεν μπορούσε να είχε γεννηθεί σε αυτόν τον κόσμο.. Ο ίδιος ο Βλαντ Τσέπες φάνταζε αλλόκοσμος..
Ο Βλαντ αναγκάστηκε να πολεμήσει μόνος του τον επεκτατικό στρατό του Σουλτάνου. Ύστερα από την αδιαφορία των Δυτικών μοναρχών, την προδοσία του Βασιλιά των Ούγγρων, Ματθία Κορβίνο (θυμίζει κάτι από τον Κορβίνους του Underworld;), η μάχη φαινόταν άνιση. Μια σίγουρη σφαγή των Βλάχων από 60.000 Οθωμανούς που όδευαν ανενόχλητοι προς την χώρα τους.. Με κεφαλή τον ίδιο τον Σουλτάνο. Ο φόβος όμως που υπήρχε στο στρατόπεδο των Βλάχων, δεν προερχόταν από την δύναμη του εχθρικού στρατού, αλλά από τον ίδιο τον ηγέτη τους.. Κανένας δεν έκανε πίσω στο άκουσμα της φράσης «όποιος σκέφτεται τον θάνατο να μην έλθει μαζί. Να κάτσει εδώ..». Ήξεραν ότι το «κάτσει» είχε διαφορετική σημασία για τον ηγεμόνα τους.. Έτσι, 22.000 ντόπιοι που στην σύνθεση τους υπήρχαν και 12χρονα παιδιά, κατάφεραν να ανακόψουν την προέλαση 3πλάσιας στρατιωτικής δύναμης. Στις τάξεις της οποίας μάλιστα υπήρχαν άριστα εκπαιδευμένοι φονιάδες, δίχως καμιά εξαίρεση..
Ο «στρατός ανάγκης» των Βλάχων(που ο Βλαντ τον αποκαλούσε «μεγάλο στρατό») κατάφερε να τρέψει σε φυγή τον Σουλτάνο. Ο Βλαντ Τσέπες έπαιξε καταλυτικό ρόλο και για τα δύο στρατόπεδα. Από τη μια οι πολεμιστές του προτιμούσαν να πεθάνουν παρά να υποστούν την αγριότητα του ηγέτη τους, και από την άλλη η στρατηγική του ευφυΐα έφερε την αριθμητική ανισότητα σε δεύτερη μοίρα.
Μια αιφνιδιαστική και τρομακτική επίθεση κατά την διάρκεια της νύχτας, καθώς και ένα αποτρόπαιο τοίχος που έχτισαν οι άνθρωποι του, καταρράκωσε το ηθικό κάθε στρατιώτη των Οθωμανών. Τι και αν στον αριθμό, στον εξοπλισμό και στην εκπαίδευση οι Οθωμανοί υπερτερούσαν; Η φρίκη και ο τρόμος ήταν κάτι το πρωτόγνωρο γι’ αυτούς. Δεν ήξεραν πώς να τα αντιμετωπίσουν..
Οι Θεριστές του Κόμη και το Δάσος των Νεκρών..
Αν και ο Βλαντ συνεχώς υποχωρούσε, όλα ήταν έβαιναν με το σχέδιο του.. Την 17η Ιουνίου του 1462 οι «θεριστές» του επισκέφτηκαν το στρατόπεδο του Σουλτάνου. «Μέσα στη σκοτεινή νύκτα, άνθρωποι λυγεροί σαν τα θηρία ξεπήδησαν κάτω από τις πυκνές φυλλωσιές των δέντρων. Έβγαιναν τσούρμα- τσούρμα ώσπου έφτασαν κάπου στις 10.000. […] Ο απεριόριστος τρόμος του αφέντη τους, που βρισκόταν ανάμεσα τους, ο σφοδρός πόθος να εκδικηθούν αυτόν που ήρθε να ληστέψει το βιός τους, είχαν σφραγίσει τα στόματα τους. Μόλις έφτασαν στην άκρη του στρατοπέδου.. μια άγρια ιαχή έσκισε τον άφωτο αγέρα και οι θεριστάδες άρχισαν […] είχαν αποκάμει να θερίζουν τα ζωντανά σπαρτά. Οι Ρουμάνοι έστριψαν.. και ο γοργός αγέρας του πρωινού τους έσπρωξε πίσω στο δάσος, απ’ όπου είχαν έρθει..» *(1)
Οι «θεριστές», μαζί με τον Βλαντ Τσέπες, βγήκαν κάτω από το φως του φεγγαριού, έσπειραν τον θάνατο θερίζοντας ζωές και με την εμφάνιση του ηλίου χάθηκαν, έτσι ξαφνικά όπως εμφανίστηκαν..
Στόχος τους ήταν η σκηνή του Σουλτάνου και η δολοφονία του. Ένα λάθος όμως, τους οδήγησε αρχικά στις σκηνές δύο αξιωματούχων. Τελικά, όταν έφτασαν στην σκηνή του Σουλτάνου, η φρουρά των γενίτσαρων είχε ήδη παραταχθεί, έτοιμη να θυσιαστεί. Ο ήλιος είχε ήδη κάνει την εμφάνιση του.. Έτσι υποχώρησαν δίχως να ολοκληρώσουν τον «θερισμό».. Η επίθεση της 17ης Ιουνίου έσπειρε την απελπισία στο στρατόπεδο του Μωάμεθ Β’. Με δυσκολία Οθωμανοί σύμβουλοι τον έπεισαν να μην εγκαταλείψει τον στρατό του. Όπως αποδείχτηκε είχαν λάθος..
Την επόμενη μέρα, ο Οθωμανικός στρατός ξεκινάει την προέλαση με σκοπό την ολοκληρωτική εξολόθρευση του Βλαντ. Ακόμα και με τις χθεσινές μεγάλες απώλειες, οι αριθμητική αναλογία ήταν δυσανάλογα υπέρ τους.. Η μάχη αυτή όμως δεν έμελλε να γίνει ποτέ..
Τα στρατεύματα συνάντησαν στο δρόμο τους ένα δάσος. Είχε μήκος τριών χιλιομέτρων και πλάτος ενός.. Ένας δάσος από παλούκια τα οποία διαπερνούσαν πτώματα Οθωμανών συμπολεμιστών τους.. Τα νεκρά κορμιά βρίσκονταν σε αποσύνθεση, το σκηνικό συμπλήρωναν τα όρνια που τρέφονταν από την σάπια σάρκα..
Οι Οθωμανοί είχαν αποδείξει αρκετές φορές ότι ήταν οι καλύτεροι πολεμιστές στον γνωστό τότε κόσμο.. Αλλά αυτό ήταν κάτι αλλόκοσμο, κάτι δαιμονικό. Αμέσως ο Σουλτάνος διέταξε υποχώρηση και ο θρύλος του ενσαρκωμένου Τρόμου, Βλαντ Τσέπες, απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη και την Οθωμανική Αυτοκρατορία..
Ακόμα και όντας φυλακισμένος του Ούγγρου Ματθία Κορβίνου, αφού τον πρόδωσε για δεύτερη φορά με μόνο κίνητρο μια πλαστή επιστολή, αποτελεί φόβητρο για τους Οθωμανούς. Ο Ούγγρος Βασιλιάς τον χρησιμοποιεί ως διπλωματικό χαρτί απειλώντας κάθε τόσο τον Σουλτάνο, Μωάμεθ Β’, ότι θα τον αφήσει ελεύθερο. Μια πρόταση που αρκούσε ώστε ο τελευταίος να γίνει πιο διαλλακτικός..
Όταν ο Βλαντ πεθαίνει το 1476, ύστερα από ένα χρόνο ελευθερίας για τον ίδιο και θανάτου για τους Οθωμανούς στρατιώτες, ο Σουλτάνος δεν δέχεται να το πιστέψει. Το κεφάλι του, δίχως το υπόλοιπο σώμα, ταξιδεύει μέχρι τον ίδιο ως απόδειξη των αναπάντεχων νέων..
Ο Βλαντ Τσέπες, γιος του Βλαντ Ντρακούλ, τρόμος και ζωντανός εφιάλτης των αντιπάλων του, πεθαίνει.. Με τον θάνατο του όμως αρχίζει και η γέννηση ενός θρύλου. Η γέννηση του μυθικού βαμπίρ Κόμη Δράκουλα και ένας “δεύτερος θάνατος” του ιστορικού ηγέτη της Ρουμανίας..
Η «γέννηση» του Κόμη Δράκουλα..
Πως όμως ο σκληρός, απάνθρωπος και πολεμοχαρής ηγέτης κατέληξε ευγενής εραστής και μάλιστα θηλυπρεπής στην τελευταία εμφάνιση του στους κινηματογράφους(Van Helsing, 2004);
Η πρώτη, ευρέως γνωστή, λογοτεχνική προσέγγιση του θρύλου του Βλαντ του Ανασκολοπιστή έγινε από τον Μπραμ Στόουκερ. Το κλασσικό πλέον «Dracula» του 1897, αν και αποτυχημένο ως προς την ιστορική του αξιοπιστία, εντούτοις η συγγραφική του ικανότητα και η σκοτεινή του φαντασία ήταν υπεραρκετές ώστε ο φανταστικός του μύθος να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο.. Κάπως έτσι ξεχάστηκε η πραγματική ιστορία του Βλαντ Τσέπες..
Η μεταμόρφωση του σκληρού Βλάχου ήρωα ήταν σταδιακή.. Με την πάροδο των χρόνων, αλλά και με την παρέλαση τόσων καλλιτεχνικών προσεγγίσεων, έγινε ο απέθαντος ευγενής που γνωρίζουμε σήμερα. Κατέληξε να θεωρείται μια εκλεπτυσμένη μορφή του Κακού και σε καμία περίπτωση ο σκληρός και βίαιος δολοφόνος που το παρελθόν μας εξιστορεί..
Ήταν καταραμένος να ζει πίνοντας το αίμα των θυμάτων του, μια προσθήκη που πηγάζει από παρεξήγηση πραγματικών γεγονότων. Ο Βλαντ ο Ανασκολοπιστής συνήθιζε να τοποθετεί σε παλούκια τους εχθρούς του στις αυλές και στο εσωτερικό του κάστρου ώστε να προκαλεί τρόμο στους αντιπάλους του. Η καθημερινή επαφή με πτώματα τον έκανε, όσο περίεργο και αλλόκοτο να ακούγεται, να εξοικειωθεί με αυτό το αποτρόπαιο θέαμα. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να γευματίζει μπροστά στα ανασκολοπισμένα πτώματα των εχθρών του, κάτι που ενέπνευσε τους υπηκόους του να προχωρήσουν την ιστορία στη γνωστή σημερινή εκδοχή. «Έτρωγε κομμάτια από τα νεκρά σώματα και έπινε αντί για κρασί το αίμα τους.», κάτι που είναι καθαρά αναληθές και δίχως ιστορική τεκμηρίωση..
Ο Κόμης Δράκουλα αποκτάει την βαριά ουγγρική προφορά του μέσα από τον κινηματογράφο(όταν τον υποδύεται ο Μπέλα Λουγκόζι). Στην ταινία που πρωταγωνίστησε ο Κρίστοφερ Λι, παρουσιάζεται να πλησιάζει τα θύματα του ερωτικά, ενώ κάτι το τελείως ξεχωριστό βλέπουμε στην ταινία σταθμός, για τον μύθο του Κόμη, του Φράνσις Φορντ Κόπολα(1992). Σε αυτήν ο Δράκουλας εμφανίζεται ως ένα ων πέρα από το Καλό και το Κακό, που οδηγείται από τον έρωτα και καταστρέφεται από την μοναδική του φύση.. Στην πορεία του ως κινηματογραφικός ήρωας απέκτησε και τα διάφορα αξεσουάρ του.. Μπέρτα, μυτερά δόντια, σμιχτά φρύδια και σκοτεινό ύφος..
Η απουσία οποιασδήποτε βιογραφικής ιστορίας του Κόμη, αλλά και η εμπορική εκμετάλλευση του ήδη αλλοιωμένου μύθου, οδήγησε στην γέννηση του Κόμη των Βαμπίρ. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, ο Βλαντ Ντράκουλα Τσέπες μετατρέπεται στον αιμοδιψή Κόμη Δράκουλα..
Έτσι από την μια πλευρά, έχουμε την περιγραφή του καθολικού επισκόπου Νίκολο Ντε Μοντρούσα που τον συνάντησε..
«Τον τύραννο των Βαλάχων με το όνομα Δράκουλας, που σημαίνει διάβολος, […] Σύμφωνα με αυτό ήταν βραχύσωμος, δυνατός, με βλοσυρή και φρικιαστική όψη, γαμψή μύτη, φουσκωτά ρουθούνια, πρόσωπο λεπτό και κόκκινο, μακριές βλεφαρίδες σκέπαζαν τα γαλάζια και ορθάνοικτα μάτια του. Μαύρα και παχιά φρύδια έκαναν την ματιά του απειλητική. Το πρόσωπο του δίχως γένια παρά μόνο μουστάκι, φουσκωτούς κροτάφους, και λαιμό σαν ταύρου που ένωνε τον διογκωμένο αυχένα με φαρδύς ώμους που πάνω τους έπεφταν μαύρες σγουρές πλεξούδες..» *(2)
Από την άλλη μεριά υπάρχει ο μύθος του Κόμη.. Ένας ευγενής απέθαντος, που θεωρεί κατάρα την δύναμη του, καθόλου σκληρός ή βίαιος αλλά ερωτικός, με θηλυπρεπή συμπεριφορά που πίνει το αίμα των θυμάτων του για να ζήσει ο ίδιος.. Μια τραγική φιγούρα του Κακού..
Τα «Βαμπίρ» σήμερα..
Αν και η βαμπιρική φύση του Κόμη είναι ένας μύθος που αλλοίωσε ολοκληρωτικά τα περισσότερα πραγματικά στοιχεία, εντούτοις το φαινόμενο των βαμπίρ(Vampir) εμφανίστηκε αιώνες πριν το 1897..
Στη φολκλορική παράδοση συναντάμε αρκετές «σκοτεινές» περιγραφές ενός αλλόκοσμου όντος.. Ένα ον λοιπόν, με υπερφυσική σωματική δύναμη, αόρατο κατά βούληση, με την ικανότητα να μεταμορφώνεται σε διάφορα ζώα, ιπτάμενο και που κατοικεί σε σπηλιές.. Σε πιο σύγχρονες περιγραφές παρουσιάζεται να κατοικεί σε παλιά φρεάτια, από όπου και βγαίνει σε αναζήτηση των θηραμάτων του.. Από τα θύματα του πίνει όλο το αίμα, αλλά και τα υπόλοιπα υγρά του νεκρού σώματος. Όσα από αυτά δεν πεθαίνουν μετατρέπονται και τα ίδια σε βαμπίρ. Με αυτόν τον τρόπο διαιωνίζεται το Αίμα..
Αλλά τα παραπάνω, δεν είναι παρά μύθοι και κλασσικά παραμύθια μιας παράδοσης.. Μπορεί όμως η λογοτεχνική σύλληψη του βαμπιρισμού να πλησιάζει μια πραγματική σπάνια «ασθένεια»;
Στηριζόμενοι σε ιατρικά γραπτά της αρχαίας Ρώμης *(3), ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια πρώιμη μορφή βαμπιρισμού είχε κάνει την εμφάνιση της σε εκείνη την περιοχή.. Είχαν την πεποίθηση ότι ασθενείς μπορούσαν να θεραπευτούν από την επιληψία πίνοντας το αίμα νεκρού μονομάχου.. Μάλιστα, στο έργο του «Φυσική Ιστορία», ο Πλίνιος υποστηρίζει ότι η θεραπεία ήταν πιθανότερη αν ο ασθενής έπινε το αίμα του μονομάχου την στιγμή που αυτός ξεψυχούσε.. Ερχόμενοι στο σήμερα, ο μύθος του βαμπιρισμού θυμίζει σε αρκετούς ερευνητές την αρρώστια της πορφυρίας.. Ο καθηγητής David Dolphin, βιοχημικός του πανεπιστημίου του Βανκούβερ στον Καναδά, μελέτησε τα συμπτώματα που ο Κόμης των Καρπαθίων παρουσίαζε στο έργο του Μπραμ Στόκερ. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μύθος του βαμπιρισμού, εν αντιθέσει με αυτό του Κόμη Δράκουλα, δεν είναι τόσο φανταστικός όσο σήμερα πιστεύουμε.. Πολλά από τα συμπτώματα της πορφυρίας συναντιόνται στους εκατοντάδες μύθους για βρυκόλακες που όλοι έχουμε ακούσει, αλλά και σε κάποιους άγνωστους της Ασίας. Νευρικές κρίσεις, κόκκινα ούρα, υπερευαισθησία στο φως του ηλίου, απέχθεια για το σκόρδο κ.λ.π..
Σύμφωνα πάντα με τον εν λόγω ερευνητή, η σπάνια ασθένεια της πορφυρίας οφείλεται στην έλλειψη ερυθρών αιμοσφαιρίων από το αίμα, κάτι που οδηγεί σε υπερευαισθησία στο φως. Επίσης, ο ασθενής γίνεται δέκτης αρκετών παραμορφώσεων. Η μύτη και τα δάχτυλα ατροφούν σε σημείο που να μοιάζουν περισσότερο με νύχια αρπακτικού παρά με ανθρώπινα άκρα.. Όσο η ασθένεια εξελίσσεται, τα χείλη και τα ούλα του πάσχοντα γίνονται δύσκαμπτα φανερώνοντας απειλητικά τα δόντια του. Όλες αυτές οι παραμορφώσεις δημιουργούσαν ένα αποκρουστικό θέαμα, κάτι που κάνει κατανοητή την απέχθεια των «Βαμπίρ» για τους καθρέφτες.. Τέλος το σκόρδο, σύμφωνα με τον καθηγητή David Dolphin, προκαλούσε τεράστια προβλήματα στους ασθενείς..
Η περιγραφή της ασθένειας ολοκληρώνεται με μια παρατήρηση.. Αν και σήμερα η σπάνια ασθένεια της πορφυρίας αντιμετωπίζεται με συχνές μεταγγίσεις αίματος, στον Μεσαίωνα και παλαιότερα δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Έτσι, όσοι έπασχαν ήταν αναγκασμένοι να καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα αίματος. Κάτι που όμως ιατρικά δεν εξηγείται, μιας και με αυτόν τον τρόπο μετάγγιση αίματος δεν επιτυγχάνεται, ούτε στο ελάχιστο..
Νεότερες έρευνες έχουν επικεντρωθεί στην ψυχολογική, παρά στην σωματική, εξήγηση του φαινόμενου της μυθικής «ασθένειας». Εκτός από την αμφισβητούμενη συγγένεια του βαμπιρισμού με την πορφυρία, τίποτα άλλο δεν εξηγεί την ανάγκη των ανθρώπων-βαμπίρ για αίμα. Σύμφωνα λοιπόν με την ψυχολογική προσέγγιση, τα βαμπίρ είναι κανονικοί άνθρωποι με ψυχολογικά προβλήματα. Έχουν την πεποίθηση ότι πίνοντας το αίμα κάποιων ατόμων θα πάρουν και τις δυνάμεις και τις γνώσεις τους..
Αυτή η προσέγγιση του φαινόμενου των βαμπίρ συναντάται στην περίπτωση της Κόμισσας της Ουγγαρίας, Ελίζαμπεθ Μπάρθορι(Elizabeth Barthory), γνωστή σήμερα ως η μυθική «Ματωμένη Πριγκίπισσα» του Μεσαίωνα. Μια γυναίκα, ψυχολογικά ασθενής, που η λογική της κατέρρευσε μετά τον θάνατο του συζύγου της. Ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι χρησιμοποιούσε το αίμα των θυμάτων αντί για νερό όταν έκανε μπάνιο.. Είχε την πεποίθηση ότι κάτι τέτοιο θα της έδινε την αθανασία που επιζητούσε.
Ο μύθος της, όπως ήταν φυσικό, πήρε γιγάντιες διαστάσεις. Με μια δόση υπερβολής, πιστεύεται ότι είχε πιει το αίμα 650 παρθένων κοριτσιών. Ακόμη και σήμερα, κάτοικοι των Καρπαθίων υποστηρίζουν ότι την βλέπουν να τριγυρνάει ψάχνοντας απεγνωσμένα και με θυμό το επόμενο της θύμα..
Επίλογος
Στην ερώτηση επομένως, αν υπήρχε ο Κόμης Δράκουλα αντιστοιχεί μια νέα ερώτηση.. Ποιος Κόμης Δράκουλα; Αν εννοείται τον γιο του Βλαντ Ντρακούλ (Ντράκουλ-α, το α προσδίδει κτητικότητα), Βλαντ Ντράκουλα Τσέπες, η απάντηση είναι καταφατική. Αποτελεί ήρωα και ηγέτη ενός ολόκληρου έθνους. Αν όμως έχετε στο μυαλό σας τον σκοτεινό ευγενή με τα κοφτερά δόντια, την μπέρτα και την ανάγκη για αίμα, τότε όχι. Από ιστορικής άποψης, τίποτα απολύτως δεν τεκμηριώνει την παραπάνω περιγραφή..
Η ιστορία του Κόμη αποτελεί έναν μύθο που καταλήγει να είναι διαχρονικός.. Αν και γεννήθηκε αιώνες πριν, ο μύθος των Βαμπίρ συνεχίζει να μαγεύει τους αναγνώστες του.. Ένας μύθος τόσο περίτεχνα πλεγμένος με την ιστορία, που καταλήγει να την επηρεάζει.. Να επηρεάζει την πραγματικότητα..
[Παραπομπές:]
(1): Περιγραφή από το βιβλίο του Νικολάε Στοϊτσέσκου, «Δράκουλας, μύθος και ιστορική αλήθεια».
(2): Επίσης από το βιβλίο «Δράκουλας, μύθος και ιστορική αλήθεια» του Ν. Στοϊτσέσκου. Εκδόσεις Σύχρονη Εποχή.
[Βιβλιογραφία:]
1. «Δράκουλας, μύθος και ιστορική αλήθεια», Νικολάε Στοϊτσέσκου, εκδόσεις Σύχρονη Εποχή
2. «Dracula», Μπραμ Στόουκερ
3. The Unknown history of Dracula, Roger Vacon, London 1945
4. Dracula, History and Myth, Miroslav Andrew, Endiburg 1934
Σχόλια